Egzersiz İlaçtır
İnsanoğlunun organizması aslında aktif bir yaşama uygun olduğu halde, son 100 yıl içinde ciddi olarak hareketsiz bir yaşam tehdidi ile karşı karşıyadır. Atalarımız yemek ihtiyaçlarını marketlerden aldıkları gıdalar veya lokantalar, restoranlardan karşılayamıyorlar ve kendi ihtiyacı olan yiyecekleri için ciddi çaba sarf ediyorlardı. O dönemde insanoğlu et için bir hayvan peşinde koşmakta, sebze, meyve için çiftçilikle uğraşmaktaydı. Bu şekilde devam eden 2 milyon yıllık insan tarihi son 100 yıl içinde ciddi bir değişime uğradı ve maalesef hareketsizlik çok ciddi bir şekilde yaşamımıza girdi. Günlük hayattaki bu değişim, genetik yapılanmamız ile desteklenmediği için bizler son 100 yılda birçok ilave sorun yaşamaya başladık ve maalesef bu sorunların ağırlığı da her geçen gün artarak devam edecek gibi görünmekte.
İnsanlar 100 yıl önce esas olarak enfeksiyon hastalıklarından ölürken, günümüzde ölüm nedenleri içinde hareketsizliğin yarattığı hastalıklar ilk sıraya yerleşmiş durumdadır. Bu değişimde modern tıptaki gelişimin (antibiyotiklerin keşfi ve rutin kullanıma girmesi gibi) katkısının önemi yadsınamaz. Ama hareketsizliğin yarattığı hastalıklar da bir diğer önemli gerçektir. Peki hareketsizliğin yarattığı hastalıklar nelerdir? Şişmanlık (obezite), kan yağlarının artması (hiperlipemi), kalp damar hastalıkları, yüksek tansiyon, tip II şeker ve osteoporoz hemen akla gelen en önemli hastalıklardır.
Bu hastalıkların tedavisinde ya da önlenmesinde asıl yöntem ilaçlar olmayıp, bu hastalıkları tetikleyen hareketsizliğin ortadan kaldırılmasıdır. Günümüzde bu hastalıklarda kullanılan birçok ilaç sadece var olan şikâyetleri ortadan kaldırmaktadır. Örneğin şeker veya kalp damar hastalıklarında, ya da yüksek tansiyonda ilaç kullanımının hastalığı tamamen düzelttiğini hiç duydunuz mu? İlaçları bir kez (bir süre) aldıktan sonra bu hastalıktan kurtulduk demek mümkün mü? Tabii ki hastalık oluştuktan sonra, ilaç kullanmak kaçınılmaz bir zorunluluk. Peki, bu hastalıkların oluşmasını önlemekte ilaçların katkısı ne kadardır? Ortaya çıkan hastalıklarda egzersizin ne gibi olumlu katkıları olabilir?
Bir ilacı uzun süre düzenli almak gerçekten çok zordur. Nitekim yapılan çalışmalar günlük düzenli alınması gereken kemik erimesi ilaçlarının, bir yıl sonra ilaç yazılan çoğu hasta tarafından kullanılmadığı göstermektedirler. İlaç firmaları bu yüzden daha seyrek, haftalık, aylık kullanılabilen ilaçları üretmenin çabasındadırlar ve kısmen başarılı olmuşlardır. Haftalık kullanımla düzenli ilaç alan hasta sayısı artmış olmasına karşın istenen düzeylere çıkamamıştır. Spor yapma alışkanlığı da ufak yaşlarda hayata sokulmadığı takdirde benzer şekilde seyreder, düzenli egzersiz yapan insan sayısı süre içinde giderek azalır. Belirli bir yaştan sonra spora başlayan hastalar düzenli olarak bunu devam ettiremezler. Gerçekten de yapılan çalışmalar, spor salonlarında spor yapmanın kendi başına spor yapmaya göre daha uzun süre devam ettirildiğini ortaya koymaktadır. O yüzden onları spor salonlarına veya benzer yapılara belirli aralıklarla sokmak akılcı gibi görünmektedir. Ancak spor salonları, olabilecek sağlık ve hukuki sorunlar yüzünden, mümkün olduğunca sağlıklı bireyleri salona kayıt etmek istemektedirler. Diğer spor salonlarında çalışan kişiler egzersizi çok iyi bilmelerine karşın maalesef hastalıklar konusunda yeterince bilgiye sahip değildirler. Peki, çözüm ne olmalıdır? Bu konuda özelleşmiş merkezler ve bu konuda bilgi birikimi olan başta spor hekimliği olmak üzere, fiziksel tıp ve rehabilitasyon klinikleri, ilgili anabilim dalları bu rolü üstlenmelidir. Ülkemiz Sağlık Bakanlığı’nın bu konuyu aşılama programı gibi ele alması koruyucu hekimlik olarak bu konuda yönetici olması gerekir. Bu anlamda belediyelerin yaptığı spor alanları kişilere egzersiz yapabilmeleri için çok önemli bir zemin hazırlamaktadır. Her ne kadar koyduğu spor aletleri çok anlamlı spor yapmaya yardımcı olmasa da kişilere spor yapmayı tetiklediği açık bir şekilde görülmektedir. Spor yapılan bu alanların biraz daha dikkatli bir şekilde organize edilmesi, oralardan maksimum faydalanmayı sağlayabilir, ama daha önce de bahsettiğimiz gibi iyi planlanması ve gerekli kişilerde egzersiz planı yazılmasına yardımcı olması şartı ile.