Fibromyalji
Tüm vücutta yaygın ağrı, yorgunluk, ağrılı noktalar ve sabah tutukluğu ile karakterize kas iskelet sistemi hastalığıdır. Hastalık sıklığı %1-2 olup yaşla artar.
Hastaların %60-90’ı kadındır ve ortalama hastalık yaşı 30-60 arasında değişir. Fizik tedavi, algoloji, psikiyatri, ve nöroloji uzmanlarının katılımıyla multi-disipliner tedavi gerektiren bir durum olan fibromiyalji; kaslarda, kirişlerde, yumuşak dokularda ağrı ve hassasiyet yaratıyor. Fibromiyaljinin insanın psikolojik durumu ile çok yakından ilgisi var. Stres, çok büyük kayıplar, travmalar da fibromiyalji belirtilerinin başlamasına neden olabiliyor. Bazen de kişinin farkında olmadığı kronik stresörler bu duruma yol açabiliyor. Fibromiyalji hastalarının ağrı eşiği de düşüyor ve başka uyaranlara karşı hassasiyetleri de artıyor. Birçok kişinin umursamadığı gürültüler, bu rahatsızlığa yakalanmış insanlarda çok daha şiddetli olarak algılanabiliyor.
Kişiler yaygın vücut ağrısı ile doktora başvururlar. Ağrıyan bölgeyi tam olarak tayin edemezler. Ağır hava değişiklikleri, kişinin moral durumu, fiziksel veya duygusal stresler, uyku süresi veya kalitesinden etkilenir. Ağrıdan sonra en sık görülen diğer semptom yorgunluktur. Uyku değişiklikleri ağrıyı etkileyen bir faktör olmasının yanında fibromyalji sendromunun da bir parçasıdır. Özellikle uykuya dalmada ve devamlılığında güçlük görülür. Hastalar sabah kalktıklarında dinlenemediklerinden yakınırlar. Sık olmamakla beraber kronik baş ağrısı, barsak sistemi bozuklukları, uyuşma (fizik muayene bulgusu vermeyen), sabah tutukluğu (30 dk’yı aşmayan), depresyon görülebilir.
Fibromyalji sendromunun tanısı hastanın yakınmaları ve fizik muayene ile konur. Laboratuvar ve görüntüleme teknikleri yorgunluk ve yaygın ağrı oluşturabilecek diğer hastalıkların (guatr, romatizmal hastalıklar, yetişkin raşitizmi vs) tanısı için kullanılır. Fibromyaljide laboratuvar normaldir. Görüntüleme yöntemleri ile herhangi bir anormallik saptanamaz.
Fibromyalji tanısında aşağıdaki bulgular yol göstericidir:
- En az 3 aydır devam eden yaygın vücut ağrısı,
- Vücudun her iki yanında, belin altı ve üstünde olacak şekilde yaygın ağrı,
- Omurga ağrısı (boyun, göğüs ön bölümü, sırt veya bel)
- Parmak basmak ile 18 ağrılı noktanın 11’de hassasiyet olması.
Fibromyaljide hastalığın kesin tedavisi yoktur ancak, uygulanan tedavi yöntemleri ile hastalar ağrıyı daha az algılar ve yaşam kalitelerini yükseltirler.
Hastalığın tedavisinde öncelikle hasta eğitimi önemlidir. Hastalığın fiziksel bir fonksiyon bozukluk yapmadığı, yaşam süresini etkilemediği unutulmamalıdır.
Fibromyaljinin tedavisinde ilaç tedavisi daha çok hastanın şikayetlerine yönelik uygulanır. İlaç tedavisinde ağrı kesiciler, kas gevşeticiler, antidepresanlar ve nöropatik ağrı ilaçları tercih edilir. Fizik tedavi ajanlarının yanında egzersizler (yürüyüş, koşu, bisiklet egzersizleri) önerilir. Egzersizler ağrıyı kontrol altına almaktan çok hastaların fiziksel fonksiyonlarını arttırır, ağrılı noktaların algılanmasını azaltır. İlaç dışı tedaviler arasında ozon tedavileri uygulanmaktadır. Bu tedavi yöntemlerinin kombine olarak uygulanmasının daha faydalı olduğu yapılan çalışmalarda gösterilmiştir.